تفسیر ابیاتی از مثنوی راجع به آب

تفسیر ابیاتی از مثنوی راجع به آب

ردیف 578 و 579

آب حیوان از کجا خواهی تو یافت؟

موج دریا را کجا خواهی شکافت؟

موج خاکی، و هم و فهم و فکر ماست

موج آبی محو و سکر است و فنا ست

تا در این سکری، از آن سکری تو دور

تا از این مستی، از آن جامی تو کور

گفت و گوی، ظاهر امد چون غبار

مدتی خاموش خو کن، هوشدار

موج خاکی را مربوط به امور مادی می داند که ناشی از زندگی این جهانی است ولیکن موج آبی را از تأثیر پروردگار می داند که اشاره به غیب است.

به عبارت دیگر، هر یک از احوال نفس را حجاب حالت دیگر می داند. بدین گونه که نفس در آن واحد نمی تواند هم در احوال مادی و هم در حالت ملکوتی قرار گیرد زیرا زمانی که مشغول امور ظاهری است از باطن غافل است و تا وقتی که مست وهم و فکر باشد از احوال قلبی دور می شود.

بنابراین منطق، سالک در حال مراقبه باید به کلی متوجه دل و سر خود باشد و چشم و گوش ظاهر را بر روی هر فکر دیگری فروبندد و حواس خود را آزاد بگذارد تا معانی غیبی را در آرامش کامل دریابد.

ردیف 690 تا 693

منبسط بودیم و یک جوهر همه

بی سرو پا بدیم آن سر همه

چون به صورت آمد آن نور سره

شد عدد چون سایه های کنگره

کنگره ویران کنید از منجنیق

تا رود فرق از میان این فریق

مولانا، در بیان وحدت وجود سخن گفته است. بدین شکل که؛ ما، همه از یک جوهر بودیم، گسترده در سراسر هستی. در آن عالم سروپا و آغاز و انجام و یا هیچ گونه حد و مرز و جدائی و دوگانگی وجود نداشت. این گهر منبسط مانند آفتاب به همه جا تابیده بود و در آن گره و ناصافی و ناخالصی نبود چون آب، زلال و شفاف بود ولیکن این نور سره (خالص) زمانی که به عالم صورت ظاهر شد و